LA BALITA
Pe
balita avei llamada valíta , pe jeporu popular ñe'ẽ gua paraguáipegua
arapa'ũ ; ojejugaba pe
balita, hina pod me/pe **
opyta pe temimbopo , ojeoipuru términ kuera propio kuera opyta mayma
teko jugada mba'e , apytépe ellos: ha'e "penurti" pe juego me/pe yvy
apisonada, esperando pe salida opyta "arrimarme" pe yvykua , unape mbyryguĩ mba'e ¿mbohapy
ta'ãha kuera? (acorde pe estatu me/pe** pe ysaja mono'õ mba'e ha
ipyhy recompensa kuera, eran pe chipiûgua , pe guyra'i jehague'o, ha
otra kuera tanta kuera, pe nambíro incleme
TIKICHUELA
Juego
infantil hina consiste enjugar peve 7 ndive piedrita kuera, ambojy
kuera o valíta kuera; ojetira pe yvate ciertape yvatekue , segúnagarrando
según pe ambopapa valíta kuera mba'e hina nde toque
ha hina gua ojeho'a pe valíta principal japeho akue perdiendo. nahániri ova'erã
'ape jepe indistintamente, avei baron
kuera, vecespe , ohasa pe ruedo tikichuela, ha ohayhu/oipota japo
ñuhã o pe me/pe
Yryra sỹi
oguerekóva hu’âme, jopóiramo: pirapire, ao
pyahu térâ peteî ryguasu ka’ê (que consiste en subir a un palo o mástil
cubierto de grasa, en cuya punta hay un premio: dinero, ropa nueva o una
gallina asada).
KARRERA
VOSA
Po mitã omonde vosa ijehe, ipýre,
oñemoĩmba peteĩ linea-pe ha oñeme’ẽvo aviso, oñaniva’erã hikuái opopohápe,
oğuahẽ raẽva ambue tendápe, oguereko jopói.
Avei oĩ vosa tuichavéva ha ikatu
oike mokõi oñondive ipype, avei oñaniva’erã hikuái, opopova’erã oñondive ỹrõ
ho’a hikuái ha ndaikatúi oğuahẽ ambue tendápe.
KAMBUCHI
JEJOKA
Kambuchi oñemyanyhẽ pirapirégui
ha ambue jopóigui, oñemosãingo ha oha’ãsévape ojejokua hesa ani hağua ohecha,
oñembojere chupe ha ojepoi. Ha’e yvyra ipópe oñeha’ã ojoka hağua kambuchi.
Ohecháva ikatu he’i chupe ágotyo, amógotyo ha péicha. Ikatu
ojoka ha péicha ogueraha jopói oĩva kambuchípe.